Giá xuất khẩu clinker và xi măng sụt giảm thê thảm

Ước tính đến hết 6 tháng đầu năm 2024, lượng clinker xuất khẩu cũng chỉ đạt khoảng 5,4 triệu tấn. Tình hình sụt giảm xuất khẩu clinker như vậy là rất khó khăn đối với các doanh nghiệp sản xuất. Những năm 2019 - 2022, giá trị xuất khẩu clinker và xi măng trung bình khoảng 1 - 1,3 tỷ USD/năm. Từ năm 2023 đến nay, giá trị xuất khẩu clinker và xi măng giảm sút do giá xuất khẩu bị giảm rất mạnh…

Theo Bộ Xây dựng, trong vòng 10 năm qua, sản lượng xuất khẩu xi măng, clinker có tăng lên, tuy nhiên từ 2022 đến nay, xuất khẩu giảm mạnh, chỉ còn 15,2 triệu tấn (bằng 52,9% năm 2021) và tiếp tục giảm còn 10,9 triệu tấn năm 2023 (bằng 71,7% năm 2022).
 

Nhìn vào độ lao dốc của giá xuất khẩu xi măng, clinker còn giật mình hơn. Báo cáo của Bộ Xây dựng cho hay, giá FOB xuất khẩu trung bình với clinker và xi măng năm 2022 lần lượt là 46 - 48 USD/tấn và 51 - 53 USD/tấn thì ở thời điểm tháng 5/2024 đã tụt xuống chỉ còn 31 - 32 USD/tấn đối với clinker và 38 - 48 USD/tấn đối với xi măng. Riêng xi măng rời khoảng 36 - 37 USD/tấn.

Tình trạng này được ghi nhận là một trong những biến động tiêu cực nhất trong lịch sử của ngành, với mức giảm giá đạt tới mức báo động. Nguyên nhân chính có thể xuất phát từ nhiều yếu tố, bao gồm sự suy giảm nhu cầu trên thị trường quốc tế, sự cạnh tranh khốc liệt từ các nhà cung cấp khác, và các chính sách thương mại thay đổi liên tục từ các quốc gia nhập khẩu.

Có thể nói, các dự án xây dựng lớn ở nhiều quốc gia bị đình trệ hoặc hủy bỏ do thiếu vốn đầu tư, cùng với sự thận trọng trong chi tiêu của các chính phủ và doanh nghiệp trước tình hình kinh tế bất ổn. Điều này đã trực tiếp ảnh hưởng đến nhu cầu tiêu thụ clinker và xi măng, khiến giá của hai sản phẩm này giảm sút nghiêm trọng.

Bên cạnh đó, sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt giữa các nhà cung cấp trên thị trường quốc tế. Nhiều quốc gia xuất khẩu clinker và xi măng khác đã tăng cường sản xuất và giảm giá bán để thu hút khách hàng, khiến các nhà xuất khẩu Việt Nam phải đối mặt với nhiều khó khăn trong việc duy trì thị phần. Việc giảm giá xuất khẩu trở thành một biện pháp cần thiết nhưng lại kéo theo nhiều hệ lụy tiêu cực cho ngành.

Hơn nữa, các chính sách thương mại của nhiều quốc gia nhập khẩu cũng liên tục thay đổi, tạo ra những rào cản mới cho việc xuất khẩu clinker và xi măng: thuế nhập khẩu tăng cao, các quy định về chất lượng sản phẩm khắt khe hơn và các biện pháp bảo hộ sản xuất nội địa được thắt chặt,… đã khiến cho việc xuất khẩu rơi vào thế khó hơn bao giờ hết.

Lũy kế cả năm 2023, toàn ngành Xi măng xuất khẩu hơn 31,3 triệu tấn clinker và xi măng, tương đương hơn 1,32 tỷ USD, giảm 1,2% về lượng, và giảm 4,1% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022.

Dự báo của Hiệp hội Xi măng Việt Nam (VNCA), xuất khẩu xi măng, clinker trong năm nay tiếp tục gặp khó, bởi thị trường bất động sản Trung Quốc chưa có dấu hiệu phục hồi, xi măng Trung Quốc cũng bị dư thừa và dự báo sẽ cạnh tranh với xi măng Việt Nam vào các thị trường xuất khẩu như Philippines, Trung Mỹ, Nam Phi...

Ở trong nước, chính sách thuế xuất khẩu clinker tăng từ 5% lên 10% cũng là nguyên nhân làm xuất khẩu thêm hẹp đường. Xu hướng giá xuất khẩu thấp vẫn duy trì, cộng với tiêu thụ nội địa khó khăn, giá bán cũng khó tăng, nên 2024 sẽ là năm trầy trật với các doanh nghiệp sản xuất.

Hiệp hội Xi măng Việt Nam (VNCA) kiến nghị Chính phủ sớm trình Quốc hội bãi bỏ thuế xuất khẩu đối với clinker nhằm giảm bớt khó khăn. Trước mắt khi chưa bãi bỏ thì giữ nguyên mức thuế suất xuất khẩu 5% với clinker.